Search / pretraga

Language / jezik:

  Srpski latinica (Srbija)

 

Najčitanije

Belgrade, Republic of Serbia eob@eyesonbelgrade.com

Hram Svetog Save, najimpresivnija pravoslavna crkva na svetu

Beogradska mesta i znamenitosti
Raspoloživo:  English (United Kingdom) 
Read Time: 4 mins
Pogodaka: 1896
Hram Svetog Save

Bilo je to 1594. godine. Srpske zemlje su već prilično dugo robovale pod osmanskom vlašću. Zavojevači su odlučili da spale mošti Svetog Save kako bi konačno slomili duh našem narodu i sprečili buduće pobune.

 
Sveti Sava (Rastko Nemanjić, 1174-1236) bio je najmlađi sin Stefana Nemanje, koji se smatra osnivačem srednjovekovne srpske države. Sveti Sava je bio prvi arhiepiskop nezavisne Srpske pravoslavne crkve (1219) i duhovni vođa Srba tokom vekova. Narod je duboko poštovao ostatke svog najvećeg svetitelja, i okupljen oko njegovog lika tražio je utehu u vremenima očaja, posebno nakon 1459. godine, kada je palo i poslednje srpsko utvrđenje, u gradu Smederevu, i kada je cela Srbija potpala pod granice nadirućeg Osmanskog carstva. Verujući u svog pastira, Svetog Savu, srpsko stanovništvo nikada nije prihvatilo potčinjavanje. Srpski narod je pokazivao izuzetnu volju da izdrži, da sačuva svoju hrišćansko-pravoslavnu tradiciju, svoju kulturu i nadao se da će jednog dana vratiti svoj suverenitet.

Church of St. Sava and monument to St. Sava

Godine 1594, Srbi su podržali Habsburšku monarhiju u tzv. „Trinaestogodišnjem ratu“ (1593-1606) protiv Osmanskih Turaka. Da bi ih kaznio, veliki vezir Sinan-paša spalio je, 27. aprila iste godine, mošti Svetog Save (donete iz manastira Mileševa) na Vračarskom platou u Beogradu (ili u parku Tašmajdan, kako neki istoričari tvrde i što se u poslednje vreme smatra bliže istini). Verovao je da će ovaj postupak konačno slomiti duh srpskog naroda i prisiliti ih da se pomire sa sudbinom. Pogrešio je. Srbi su bili odlučniji više nego ikad da povrate slobodu. Posle dva burna veka ustanaka, velikih migracija i stradanja, konačno u 19. stoleću Srbija je ponovo postala nezavisna.

Monument to St. Sava

U znak sećanja na Svetog Savu, tačno 300 godina nakon što su njegovi ostaci spaljeni u Beogradu, 1894. godine, pojavila se inicijativa za izgradnju velike crkve na mestu spaljivanja. Posle više od 10 godina planiranja, bilo je odlučeno da se krene sa gradnjom. Međutim, politička situacija u Srbiji u to vreme bila je vrlo nestabilna. Neslaganja sa Austrougarskom bila su sve izraženija, u zemlji su se dešavala stalna politička previranja, a zatim su usledili Prvi i Drugi balkanski rat i, na kraju, Veliki rat (Prvi svetski rat).

Small Church of St. Sava and the big one

Planovi za izgradnju crkve Svetog Save su obnovljeni 1926. godine, a 1935. je sagrađena mala crkva, i to za samo 7 dana. Godinu dana kasnije, 1936, postavljeni su temelji za veliku crkvu, a do 1941. i početka Drugog svetskog rata izgrađeni su zidovi visoki otprilike 10 metara.

Pillar inside the Church of St. Sava

Nakon Drugog svetskog rata, u Jugoslaviji su na vlast došli komunisti, zemlja je nacionalizovana, a prostor Hrama u nastajanju iskorišćen je za magacin. Bilo je inicijativa čak i za „uklanjanje ruševina“ ili za pretvaranje mesta u svojevrsni Muzej religija. Ali Crkva je izdržala i neprekidno tražila od vlasti da se gradnja nastavi. Međutim, da bi se stekli uslovi za to, maršal Tito je morao da umre. I pet godina nakon njegove smrti, 1985, gradnja Hrama je konačno nastavljena. Radovi na spoljašnjem delu crkve završeni su 2017. godine. Sada su u toku radovi na unutrašnjosti hrama.

Crypt inside the Church of St. Sava

Arhitektonski, Hram je uporediv sa Aja Sofijom u Istanbulu i Crkvom Aleksandra Nevskog u Sofiji, u Bugarskoj. Hram Svetog Save jedna je od pet najvećih pravoslavnih crkava na svetu i najveća na Balkanu (u jugoistočnoj Evropi). Osnova Hrama je dimenzija 91x81 metar, a visoka je oko 70 metara. To je simbol srpskog nacionalnog bića, ponosa, tradicije i slobode.

Giant mosaic of the Ascencion of Jesus in the Dome of the St. Sava's Church

Remek-delo u delovima

(članak iz odeljka Ukratko)

Ponekad, ili čak često, fotografija ne može da pokaže istinsku veličinu jednog poduhvata, niti njegovu lepotu. Tako, ovog puta, neću ni pokušati da Hram opišem rečima. Moraćete sami da ga vidite. A ja ću vam dati samo nekoliko podataka.

Postavljanje kupole Hrama Svetog Save u Beogradu bio je jedan od najhrabrijih arhitektonskih projekata svog vremena. Godine 1989, graditelji su podizali 4000 tona tešku kupolu tokom 40 dana do visine od oko 40 metara. Bio je to poduhvat bez presedana.

A šta je sa unutrašnjošću kupole?

Džinovski mozaik Vaznesenja Hristovog postavljen je 2018. godine. Donet je iz Rusije, u panelima, ukupne težine 40 tona. Zadužen za ovaj projekat bio je član Ruske akademije umetnosti, Nikolaj Muhin. Na njemu je radilo 70 ruskih i srpskih umetnika. Ukupna cena izrade ovog remek-dela bila je 4 miliona evra, a troškove je u potpunosti pokrio ruski "Gazprom".

StSavainside3

Mozaik je izveden u staroj ruskoj, srpskoj i vizantijskoj tradiciji i tehnici slikanja. Predstavlja Hrista (dugačkog oko 14 metara), sa četiri anđela, a zatim, u donjem delu, Bogorodicu sa dva arhanđela i 12 apostola.

Ovakva predstava ne viđa se često u kupolama srpskih crkava, pošto se obično tamo nalazi Hrist Pantokrator. Međutim, ovo nije neobična slika za ruske crkve. Druga stvar, sama kupola je veoma velika (prečnika oko 30 metara), pa zamislite onda predstavu Hrista Pantokratora ove veličine?

StSavainside5

Ovo rešenje se savršeno uklapa u prostor. Nije moglo biti bolje. I svi koji su videli oslikanu kupolu Hrama Svetog Save nisu mogli da sakriju svoje oduševljenje.

 

Beogradske priče

People holding banner Eyes on Belgrade