Search / pretraga

Language / jezik:

  Srpski latinica (Srbija)

 

Najčitanije

Belgrade, Republic of Serbia eob@eyesonbelgrade.com

Ukratko o srpskom jeziku

Jezik
Raspoloživo:  English (United Kingdom) 
Read Time: 6 mins
Pogodaka: 1519

Srpski jezik je slovenski jezik, južnoslovenskog ogranka. Službeno se koristi u Srbiji i delovima Bosne i Hercegovine (u entitetu „Republika Srpska“). Prepoznat je kao manjinski jezik u Crnoj Gori, Hrvatskoj, Severnoj Makedoniji i Rumuniji. Procenjuje se da širom sveta 12 miliona ljudi govori srpski jezik.


"Moja porodica je iz Poljske, tako da je poljski moj maternji jezik i obično pričam na tom jeziku kada upoznam ljude iz Srbije koji ne govore engleski. Mislim da je srpski veoma sličan poljskom, razumem dosta toga", rekla je Maren (21), koja je posetila Beograd za vreme Božićnih praznika 2019.

Njen dečko, Darijus (24), koji je Nemac, dodao je: "Ne govorim poljski, ali i meni srpski zvuči vrlo slično, jasno čujem sličnosti". I uopšte, to je tačno. Ako kojim slučajem dolazite iz slovenske zemlje, i maternji jezik vam je slovenskog porekla, moći ćete (lako) da razumete srpski.

Prvo značajno pisano nasleđe na srpskom jeziku vezuje se za 12. vek. Tada su Srbi koristili dva jezika - takozvanu srpsku verziju (recenziju) crkvenoslovenskog jezika (za crkvenu službu) i narodni jezik, kojim je govorilo obično stanovništvo.

Jedan od najstarijih sačuvanih rukopisa napisanih na srpskoj verziji crkvenoslovenskog jezika, i svakako najvažniji, jeste „Miroslavljevo jevanđelje“ iz 1180. Godine 2005, ova knjiga je upisana u Uneskov Registar svetske baštine. Ovo obimno delo, od 362 stranice, sada je vlasništvo Narodnog muzeja Srbije u Beogradu.

Miroslav's gospel promo from the National Museum

Fragment from Miroslav's Gospel as an announcement for display at the National Museum

Još u srednjem veku crkvenoslovenski jezik pisan je na dva pisma - ćirilici i glagoljici. Glagoljica je bila starija i naizgled nezavisna, dok se ćirilica zasnivala na grčkom pismu. Oba ova pisma bila su pogodna za slovenske jezike, fonološki gledano, za razliku od latiničnog pisma, koje su koristili stari Rimljani, i koje nije najbolje prilagođeno kasnije nastalim evropskim nacionalnim jezicima.
 
Ćirilica je bila praktičnija jer je dizajn slova bio jednostavniji od glagoljice. Osim toga, podsećala je na grčka slova, pa je do kraja 12. veka preovladala u pravoslavnim zemljama, poput Srbije i Bugarske. Glagoljica je nastavila da živi samo u nekim delovima Hrvatske, sa pretežno katoličkim stanovništvom.

Tetraevangelion of Studenica Monastery

Četvorojevanđelje iz manastira Studenica, 16. vek

Iako je ćirilica zvanično pismo u Srbiji, latinica se danas češće upotrebljava. Ako niste Rus, Bugarin ili severni Makedonac, mogli biste imati problema ako naletite na ćirilična slova.

"Kada samo došli, trebalo je da se prijavimo u policijsku stanicu. Imali smo kopiju adrese mesta boravka na ćirilici i to je bilo baš smešno. Pisao sam slova kao da precrtavam sliku, nisam imao pojma šta pišem", rekao je Darijus.

SERBIAN ALPHABET

srpska ćirilica

  

srpska latinica

  

odgovarajući zvuk u drugim jezicima

А

  

A

  

eng. dark

Б

  

B

  

eng. bet

В

  

V

  

eng. above

Г

  

G

  

eng. gold

Д

  

D

  

eng. day

Ђ

  

Đ

  

eng. gentleman, ita. giorno

Е

  

E

  

eng. bet

Ж

  

Ž

  

eng/fr. massage, garage

З

  

Z

  

eng. busy

И

  

I

  

eng. tea

Ј

  

J

  

eng. yard

К

  

K

  

eng. cross

Л

  

L

  

eng. light

Љ

  

Lj

  

ita. famiglia

М

  

M

  

eng. mountain

Н

  

N

  

eng. net

Њ

  

Nj

  

ita. niente, esp. mañana

О

  

O

  

eng. hot

П

  

P

  

eng. pot

Р

  

R

  

esp. dinero, ita. giorno

С

  

S

  

eng. something

Т

  

T

  

eng. hat

Ћ

  

Ć

  

esp. chico, eng. cheese, ita. cinque, cena

У

  

U

  

eng. lose, boot

Ф

  

F

  

eng. finish

Х

  

H

  

eng. hot

Ц

  

C

  

Ritz (hotel), ger. Franz

Ч

  

Č

  

eng. church

Џ

  

Dž

  

eng. George

Ш

  

Š

  

eng. shadow

 

Zapravo, savremeni srpski jezik je jedan od retkih jezika na svetu koji se zapisuje na dva pisma - ćirilici i latinici.

Prvu reformu jezika i pisma izveo je Sava Mrkalj, srpski filolog i pesnik, krajem 18. veka. Njegov rad je nastavio i završio Vuk Stefanović Karadžić, široko priznat kao otac srpskog jezika. Oni su reformisali ćirilicu prema principu nemačkog lingviste Adelunga „piši kao što govoriš“, odnosno „jedan glas za jedno slovo“. To je rezultiralo da je srpska ćirilica imala 30 slova, svako slovo sa svojim jedinstvenim glasom. Neki tvrde da je ovo savršen pravopisni sistem koji se ne može naći nigde drugde na svetu.

Vuk Karadžić, sculpture by Petar Ubavkić

Bista Vuka Karadžića, rad Petra Ubavkića, Narodni muzej

Bitka za narodni jezik (danas srpski jezik) vođena je u prvoj polovini 19. veka, sve do 1847. godine, koja se smatra godinom pobede Vuka Karadžića. Tada su na narodnom jeziku štampana velika dela - prevod Novog zaveta (Vuk Karadžić), Rat za srpski jezik i pravopis (Đura Daničić), Pesme (Branko Radičević) i Njegošev „Gorski vijenac“.
 
Sredinom 19. veka svi istaknuti srpski i hrvatski lingvisti složili su se da je srpskohrvatski jedan jezik. Takozvani "Ilirski pokret" jačao je u Hrvatskoj, sa Ljudevitom Gajom na čelu, i sa ciljem ujedinjenja svih Južnih Slovena, nacionalno i jezički. Osim toga, Srbi su živeli i širom severozapadnog dela Balkanskog poluostrva, a značajan broj stanovništva u tim predelima bio je ili muslimanske ili katoličke vere. To je posledično rezultiralo kodifikacijom latiničnog pisma za srpski i hrvatski jezik, na principima koje je prethodno postavio Vuk Stefanović Karadžić (srpski lingvista Đura Daničić, na primer, dizajnirao je latinično slovo „Đ / đ“).

Sada postoje četiri službena jezika, izvedena iz srpskohrvatskog: srpski, hrvatski, crnogorski i bosanski. Lingvisti se slažu da je sve to jedan jezik sa različitim dijalektima.

Beogradske priče

People holding banner Eyes on Belgrade